Bogowie Egiptu w hieroglifach część 1

W ostatnim artykule poświęconym hieroglificznym słowom prezentujemy listę prawie stu egipskich bogów, bóstw i półbogów zapisanych w hieroglifach. Czasem w inskrypcjach spotykamy całe rady bogów, a przy każdym hieroglify podają imię danego boga. Dobrym tego przykładem jest jedna z kart księgi umarłych, którą podawaliśmy w artykule pt. „Odczytywanie hieroglifów”, na której to widzimy Sąd Umarłych z całym gremium najważniejszych bogów – a przy każdym oczywiście podpis, kto to jest.

Jako uzupełnienie materiałów źródłowych podajemy także podstawowe dane o prezentowanych bogach, które mogą być pomocne w ich identyfikacji, a więc przede wszystkim ikonografia i święte zwierzę. Jest to szczególnie przydatna wiedza, gdyż czasami egipscy skrybowie – z braku miejsca lub ochoty – zapisywali imiona bogów w sposób symboliczny. Stąd właśnie w imieniu faraona „Totmes” widzimy ptaka o nazwie ibis, ale nie czytamy to imię jako „Syn ibisa”, tylko jako „Syn Tota”, bo ibis jest świętym ptakiem boga Tota.

Z uwagi na różne historyczne rozbicia dzielnicowe starożytnego Egiptu (Dolny i Górny Egipt, kulty lokalne), w wierzeniach Egipcjan odnajdujemy wielu bogów mających pod swym patronatem te same obszary (bóg nieba, księżyca itd.), co często łączyło się z brutalną walką kapłanów o wpływy, stąd też w starożytnym Egipcie obserwujemy znane w historii kultury zjawisko łączenia podobnych bogów w jednego – jako jeden bóg o wielu wcieleniach. Tak było, chociażby z bogiem Re, który został połączony z bogiem Amonem (gdy do władzy doszedł faraon z konkurencyjnej niż dotychczas dzielnicy Egiptu) i odtąd występował Amon-Re, jako najważniejszy bóg Egiptu.

Bogowie starożytnego Egiptu

Imiona bogów w hieroglifach

Re, Ra

Re

domena: bóg słońca

ikonografia: wyobrażany jako świetlisty młodzieniec płynący po nieboskłonie barką, dysk słoneczny. Przedstawiany był także z dyskiem słonecznym na głowie i głową Sokoła.

święte zwierzę: byk Mnewis

komentarz: Co rano Re wschodzi spoza góry Manu i żegluje po niebie na Barce Milionów Lat nosząc podwójną koronę. Nocą wędruje przez świat podziemny na łodzi Mesektet jako mumia Auf lub Auf-Re. Przesiadając się na dzienną barkę Auf, łączy się z Chepri, swoim młodym ja, którego symbolem jest skarabeusz popychający kulę słoneczną.

Amon

Amon

domena: pierwotnie: bóstwo powietrza i urodzaju, potem: jeden z najważniejszych bogów, złączony z Re jako Amon-Re.

ikonografia:

1. Baran

2. Człowiek z głową barana

3. Człowiek w czapce z dwoma długimi piórami

święte zwierzę: baran, gęś

komentarz: Z bogami Chonsu i Mut tworzył triadę.

Ptah

Ptah

domena: bóg rzemieślników i artystów

ikonografia: człowiek z ogoloną głową i berłem w dłoni

święte zwierzę: byk Hapi

komentarz: jeden z bogów-stworzycieli wraz z Atonem i Re

Chepri

Chepri

domena: bóg wschodzącego słońca

ikonografia: skarabeusz, skarabeusz z tarczą słoneczną

święte zwierzę: skarabeusz

komentarz: wschodzące słońce. W kulcie heliopolitańskim był żywą emanacją boga Re i ojcem pierwszej pary bogów. Identyfikowany z Atumem symbolizował zmartwychwstanie – dnia po nocy, ale także zmarłych.

Neit

Neit

domena: bogini wojny, opiekunka wojowników i myśliwych

ikonografia:

1. Kobieta trzymająca w ręku strzały

2. kobieta z dwoma krokodylami, które karmi piersią

3. Jej emblemat to tarcza ze skrzyżowanymi strzałami

komentarz: wspólnie z Utu władała Dolnym Egiptem

Ozyrys

Ozyrys

domena: bóg życia, zmian zachodzących w przyrodzie, wód, wegetacji roślinnej. Po zmartwychwstaniu bóg świata zmarłych i sędzia ich dusz

ikonografia: mumia z koroną i insygniami władzy: berłem i batem

święte zwierzę: szakal

komentarz: Powszechnie panowało przekonanie, że Ozyrys odradza się pod postacią swego syna – boga Horusa i jako taki rządzi Zachodnią Krainą.

Izyda

Izyda

 

domena: bogini magii, władczyni nieba i ziemi

ikonografia: kobieta z rogami krowy (albo księżyca w trzeciej kwadrze) oraz tarczą słoneczną (lub podwójną koroną), często z małym Horusem na kolanach lub kobieta z hieroglifem swego imienia na głowie

święte zwierzę: krowa

komentarz: wcielenie Wielkiej Macierzy. Czczona jako wzorowa żona i matka.

Imiona bogów Egiptu w hieroglifach

Neftyda

Neftyda

domena: opiekunka zmarłych, bogini śmierci

ikonografia: przedstawiana jako kobieta z hieroglifem swojego imienia na głowie

komentarz: w czasach hellenistycznych identyfikowana była z Afrodytą i Nike.

Szu

Szu

domena: bóg powietrza

ikonografia: wyobrażany był jako mężczyzna o rozpostartych skrzydłach, trzymający w rękach symbole życia i powietrza

święte zwierzę: lew

komentarz: rozdzielał Geba (ziemię) od Nut (nieba)

Chonsu

Chonsu

domena: bóg księżyca

ikonografia: Przedstawiany był jako człowiek odziany w rodzaj całunu, z głową sokoła czy ibisa, którą wieńczył dysk księżycowy lub jako dziecko z warkoczem.

święte zwierzę:

komentarz: u schyłku Nowego Państwa zyskał aspekt boga-uzdrowiciela.

Montu, Mont

Montu

domena: bóg wojny

ikonografia: człowiek o głowie sokoła, słonecznym dyskiem i dwoma piórami.

święte zwierzę: byk Buchis

komentarz: bóg-wojownik

Maat

Maat

 

domena: bogini prawdy i sprawiedliwości

ikonografia: kobieta ze strusim piórem na głowie

komentarz: uosobienie ładu we wszechświecie

Mut

Mut

domena: bogini nieba, opiekuńcze bóstwo Górnego Egiptu

ikonografia: przedstawiana jako sęp lub lwica, później po prostu jako kobieta

święte zwierzę: sęp

komentarz: Jej epitety to „Władczyni Aszeru” (w Tebach) oraz „Pani dziewięciu łuków”

Geb

Geb

domena: bóg Ziemi, patron roślinności i gwarant płodności egipskiej ziemi, pan węży i skorpionów.

ikonografia: przedstawiany w postaci leżącego człowieka otulonego zielenią, z gęsią i emblematami królewskimi.

święte zwierzę: gęś

komentarz: W czasie Sądu Ozyrysa pełnił funkcję przewodniczącego „ławy przysięgłych”.

Aton

Aton

domena: jedyny, prawdziwy bóg w monoteistycznej wizji świata Echnatona

ikonografia: dysk słoneczny z promieniami zakończonymi dłońmi

komentarz: widzialny przejaw Re

Imiona egipskich bogów zapisanych w hieroglifach

Nefertum

Nefertum

domena: bóstwo lotosu

ikonografia:

1. Dziecko siedzące na kwiecie lotosu

2. Mężczyzna z lotosem jako koroną na głowie

komentarz: Był młodzieńczą wersją boga Atuma, który według wierzeń kapłanów z Memfis zrodził się, pojawiając na prapagórku podczas czynu stworzenia świata, którym był sam Ptah.

Set

Set

domena: bóg zła, nocy i burzy, pustyni, pan obcych ziem

ikonografia: leżący pies z pionowo sterczącym ogonem, długą szyją i spiczastymi uszami

święte zwierzę: krokodyl, hipopotam

komentarz: zabójca Ozyrysa. Dostał w posiadanie Górny Egipt

Selkis, Selket, Selkit

 

domena: opiekunka sarkofagu

ikonografia: kobieta ze skorpionem na głowie lub kobieta z ciałem skorpiona.

święte zwierzę: skorpion

Sobek

Sobek

domena: bóg wód, czasem traktowany jako personifikacja zła i śmierci

ikonografia: mężczyzna o głowie krokodyla, czasem jako krokodyl z głową sokoła, lwa, byka, barana lub szakala bądź jako krokodyl. Na głowie nosił koronę składającą się z dwóch piór, dysku słonecznego i baranich rogów.

święte zwierzę: krokodyl

komentarz: wiązano go z bogiem Re, jako jedną z jego dusz.

Satis

ikonografia: kobieta w koronie Górnego Egiptu ujętej w rogi antylopy

komentarz: Satis stanowiła personifikację regionu – Elefantyny i północnej Nubii.

Re-Harachte

Re-Harachte (po prawej) i Hathor

ikonografia: człowiek z głową sokoła i dyskiem słonecznym na głowie

święte zwierzę: sokół

komentarz: bóstwo powstałe z połączenia Re i Harachte.

Anubis

Anubis

domena: bóg zmarłych odprowadzający dusze na sąd, opiekun balsamistów, grobów, cmentarzy i mumifikacji.

ikonografia: szakal siedzący na postumencie lub człowiek z głową szakala

święte zwierzę: szakal

komentarz: W kontekście grobowym Anubis zawsze jest przedstawiany jako towarzysz mumii zmarłego, którego ma strzec.

Anubis jako szakal

Anukis, Anuket

Anukis

domena: bogini pierwszej katarakty

ikonografia: kobieta z szerokim pióropuszem na głowie

święte zwierzę: gazela

Nechbet

domena: opiekunka Górnego Egiptu

ikonografia: sęp lub kobieta z głową sępa z rozpostartymi skrzydłami.

święte zwierzę: sęp

komentarz: w okresie predynastycznym stała się tytularną boginią Górnego Egiptu

Grafiki przedstawiające bogów pochodzą z wolnej encyklopedii Wikipedia.

 Ciąg dalszy artykułu -->>  

Ciekawe artykuły:

• Słownik hieroglificzno-polski
• Papirus Rhinda
• Nauki płynące z mądrości pokoleń

    
    Zapoznaj się z innymi artykułami. Przejdź do zakładki Spis artykułów.