Wiedza jest super: Lampa z czujnikiem ruchu świeci cały czas

W poprzednich artykułach naszego cyklu o naprawie lampy z czujnikiem ruchu zapoznaliśmy się ze sposobami naprawy w przypadku, gdy lampa w ogóle nie świeci i nie daje oznak życia. Dziś zajmiemy się przypadkiem odwrotnym: lampa z czujnikiem ruchu świeci cały czas, nie chcąc się wyłączyć.

W opisywanym przez nas przypadku nie ma zbyt wiele możliwości usterki, więc w miarę łatwo można sobie poradzić z jej usunięciem.

Restartowanie lampy z czujnikiem ruchu

Pierwsze co warto zrobić, to „zrestartować lampę”, czyli odłączyć na jej kostce prąd i chwilę odczekać (od kilku sekund do kilku minut). Po ponownym podłączeniu prądu do lampy ta oczywiście zaświeci się, bo tak reaguje na pojawienie się prądu lampa Fogler DL-2400, ale też niektóre inne lampy. Należy więc odczekać jakiś czas, nawet dłuższy niż to wynika z ustawienia regulacji czasu świecenia (Time). Jeśli lampa zgaśnie i potem zacznie normalnie działać, możemy uznać, że problem został rozwiązany, przynajmniej na jakiś czas. Niestety nie wiadomo na jak długo.

Z obserwacji wynika, że lampy z czujnikiem ruchu są wrażliwe na przepięcia, szczególnie podczas przechodzącej burzy, gdy pioruny walą blisko miejsca, gdzie znajduje się lampa. Lampa może się wtedy „zawiesić” i nie będzie chciała się wyłączyć. Całkowite odłączenie jej od prądu często pomaga. Prawdopodobnie czujnik ruchu się wzbudził i zapętlił w swoim działaniu. Odłączenie prądu pomaga zacząć mu wszystko od nowa.

Zwarcie styków przekaźnika

Jeśli zrestartowanie lampy nic nie pomoże, drugą najczęściej występującą usterką jest zwarcie (zespawanie) styków przekaźnika. W artykule pt. „Budowa i działanie lampy z czujnikiem ruchu” dowiemy się, że żarówka z chwilą wykrycia ruchu zostaje zasilona fazą poprzez styki przekaźnika. Bywają przypadki, że styki te zespawają się ze sobą, tworząc trwałe połączenie. Na nic wtedy czujnik ruchu i sterowanie, bo prąd płynie do żarówki cały czas przez zespawane styki przekaźnika.

Styki przekaźnika często ulegają takiej usterce, gdy muszą przepuścić duży prąd, zwłaszcza szybko zmieniający się w czasie. Co prawda większość styków przekaźników używanych w lampach z czujnikiem ruchu powinny według producenta wytrzymać 10 amperów (czasem 6 A), ale przy niewłaściwym używaniu styków mogą się one wypalić lub zespawać ze sobą.

Sytuacja powyższa występuje wtedy, gdy ktoś, zazwyczaj jakiś fachowiec, z braku dostępu do gniazdka, podłącza się (poprzez adaptor) ze swoją wiertarką, wyrzynarką czy piłą do oprawki lampy. Są to urządzenia o znacznie większej mocy niż żarówka, a ponadto pracują często impulsowo, kiedy to fachowiec odpowiednio do potrzeby, co chwila włącza i wyłącza swój sprzęt (aby coś przewiercić lub przeciąć). Wiadomo, że podczas włączania urządzenia prąd chwilowo płynie większy od nominalnego i bywają takie przypadki, że po wizycie fachowca lampa w bardzo krótkim czasie psuje się, a przyczyną awarii są właśnie styki przekaźnika.

Do ustalenia, czy przyczyną awarii są styki, czasem wystarczają zwykłe oględziny przekaźnika. Nieraz styki tak są wypalone, że aż robią dziurę w obudowie przekaźnika. Nietrudno w takim przypadku ustalić miejsce usterki gołym okiem.

Uszkodzony przekaźnik po wypaleniu styków

Zespawanie styków zazwyczaj nie objawia się uszkodzeniem obudowy przekaźnika, pozostaje więc inaczej ustalić, czy problem leży po stronie styków. Należy odłączyć zasilanie od lampy i sprawdzić omomierzem, czy styki są rozwarte.

Po wyłączeniu prądu omomierz nie powinien wykazać „przejścia”

Przekaźnik użyty w lampie Fogler ma styki typu NO (Normalnie Otwarty), co oznacza, że podczas braku zasilania styki są rozwarte. Dopiero po wysterowaniu przekaźnika styki się zwierają i podają fazę do żarówki. Jeśli więc omomierz wykaże nam przejście między stykami, oznacza to, że są zespawane i należy taki przekaźnik wymienić na nowy.

Powyższy przypadek występuje prawie zawsze. Teoretycznie istnieje taka możliwość, że omomierz wykaże, że styki nie są ze sobą zespawane. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że przyczyną awarii i tak okażą się zwarte styki. W stanie beznapięciowym styki mogą być rozwarte, ale po podłączeniu prądu uszkodzony styk grzeje się lub wygina, zwierając się z drugim stykiem. Spotykałem się już z takimi cudami przy naprawie różnych innych urządzeń. Po wyeliminowaniu wszystkich innych możliwych przyczyn usterki wróćmy zatem do przekaźnika i wymieńmy go na nowy. Jeśli pomoże to dobrze, jeśli nie, szukamy dalej, śledząc wg schematu lampy całą tę drogę, która odpowiedzialna jest za to, że żarówka świeci.

Zwarte złącze emiter-kolektor

Kolejną, choć mało spotykaną możliwością w przypadku, gdy styki przekaźnika okażą się być w porządku, jest zwarcie złącza emiter-kolektor tranzystora T2.

lampa z czujnikiem światła świeci cały czas

Układ tranzystora T2

Jak widzimy na schemacie, złącze to podaje do cewki przekaźnika masę (minus zasilania), powodując zadziałanie przekaźnika, a tym samym podanie fazy do żarówki i jej zaświecenie.

W normalnej sytuacji tj. wtedy, gdy lampa jest w stanie czuwania, złącze to jest rozłączone blokując cewce przekaźnika dostęp do masy. W przypadku zwarcia tego złącza, co czasem tranzystorowi się zdarza, masa zostaje trwale doprowadzona do cewki, powodując ciągłą pracę przekaźnika i świecenie żarówki. Na nic wtedy wysiłki układu sterującego, który wyłączy tranzystor – zwarte złącze i tak nie rozłączy masy.

Uszkodzony czujnik ruchu

Ostatnią, bardzo często występującą usterką wywołującą ciągłe świecenie lampy, jest czujnik ruchu. Pomimo braku wykrycia ruchu czujnik i tak wysyła impuls sterujący.

Czasami może pomóc zrestartowanie lampy lub przelutowanie końcówek czujnika ruchu. Nieraz przekonałem się, że to pomaga.

Permanentne wysterowanie czujnika ruchu może także wynikać z awarii układu zasilania czujnika, więc na sam koniec, gdy nic innego do tej pory nie pomogło, przelutujmy jeszcze cały układ czujnika ruchu i sprawdźmy według oznaczeń, czy żaden z elementów peryferyjnych nie jest uszkodzony, ani czy nie utracił część swojej wartości. Jeśli wszystko jest w porządku, pozostaje wtedy wymiana czujnika ruchu.