Wiedza jest super: Jak naprawić lampki choinkowe z efektami

W niniejszym artykule opiszemy sposoby naprawy lampek choinkowych, w dwóch podobnych wersjach opartych na układzie 803. Umożliwia on sterowanie żarówkami na wiele różnych sposobów, więc do lampek choinkowych świetnie się nadaje.

Lampki choinkowe z efektami świetlnymi

Budowa sterownika lampek choinkowych

Jak widzimy na poniższej fotografii, rozwiązanie techniczne użyte w obu przykładach jest minimalistyczne. Cały sterownik możemy podzielić na cztery proste bloki:

zasilanie z prostownikiem,
sterownik scalony 803,
układ wykonawczy,
żarówki.

jak naprawić lampki choinkowe z efektami

Płytka sterownika

Schemat sterownika lampek choinkowych

Inna wersja sterownika opartego na tym samym układzie

Jak widzimy ze schematów, oba sterowniki są prawie identyczne, nie licząc w jednym z nich dodatkowego gniazdka 230 V do podłączenia kolejnych lampek i większej ilości tyrystorów sterujących większą ilością grup żarówek.

Opis elektryczny sterownika

Napięcie sieciowe 230 V prostowane jest w układzie czterech diod prostowniczych (klasyczne 1N4007) i poprzez rezystor 150k obniżane jest do 5 V napięcia stałego, lekko wyrównane pojemnością kondensatora.

Całym sercem układu jest scalony sterownik, w którym zawarty jest odpowiedni program z zapisaną informacją, w jaki sposób ma wysterować poszczególne tyrystory (a poprzez nie żarówki) w zależności od tego, ile razy przycisk do zmiany sekwencji zostanie przyciśnięty.

Tyrystory potrzebne są oczywiście do zwiększenia obciążalności prądowej wyjść sterujących. Jest to typowe rozwiązanie we wszelkiego rodzaju popularnych sterownikach.

W zależności od podanego napięcia na wejście sterujące tyrystora różnie on otworzy swoje złącze, przez co pojawi się różne napięcie zasilające żarówki, a tym samym z różną jasnością będą one w danym czasie świeciły.

Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest płynne rozświetlenie lub wygaszenie grupy żarówek, co świetnie nadaje się do uzyskania ciekawych efektów świetlnych.

Jak rozebrać lampki choinkowe

Jak większość urządzeń tego typu, obudowa sterownika zamknięta jest na zatrzaski, które śrubokrętem lub nożem musimy podważyć. Możemy zdjąć samą tylko osłonę przewodów, aby sprawdzić, czy któryś z nich nie odłączył się, a jeśli nic niepokojącego nie zauważymy, możemy otworzyć obudowę samego sterownika, aby dowiedzieć się, dlaczego lampki nie świecą.

Otwieranie obudowy sterownika

Jak naprawić lampki choinkowe

Na początek uwaga: Na płytce sterownika w wielu miejscach panuje napięcie sieciowe 230 V, należy więc zachować szczególną ostrożność przy dotykaniu płytki podłączonej do prądu.

Żarówki połączone są ze sterownikiem dosyć cienkim przewodem, więc pierwsze, na co powinniśmy zwrócić uwagę to właśnie przewody. Same żarówki także mają ograniczoną żywotność, więc mogą po prostu się spalić.

Dostęp do przewodów lampek

Chcąc niepodważalnie sprawdzić, że przyczyną niedziałających lampek choinkowych są żarówki lub przewody doprowadzające prąd do nich wystarczy sprawdzić napięcie na złączu tyrystora. Do złącza tego mamy doprowadzone bezpośrednio plus zasilania i masę układu. Jeśli cały układ elektroniczny działa poprawnie, na złączu tym pojawi się napięcie zasilające żarówki. Może być ono różne w zależności od aktualnego przebiegu danego efektu świetlnego, a więc od 0 do 5 V.

Warto zwrócić uwagę na to, iż do każdej grupy żarówek doprowadzone jest zasilanie +204 V, lecz jest ono obniżone przez szereg żarówek, dlatego na złączu tyrystora mamy już niewielkie napięcie. Przerwa w obwodzie żarówek spowodowana bądź niełączącym przewodem, bądź spaloną żarówką, spowoduje brak napięcia na złączu tyrystora.

Z drugiej strony, trudno spodziewać się, aby nagle wszystkie grupy żarówek przestały działać z powodu uszkodzenia przewodów lub żarówek, choć jest to możliwe. Wystarczy, że uszkodzeniu ulegnie przewód doprowadzający napięcie sieciowe do sterownika, aby ten przestał działać. Należy więc w takim przypadku sprawdzić, czy napięcie sieciowe dochodzi w ogóle do płytki.

Jako że tyrystory są dosyć delikatnymi elementami, więc mogą one ulec uszkodzeniu, zwłaszcza, gdy nie świeci tylko jedna gałąź żarówek. Wtedy jest to bardzo prawdopodobne.

Jeśli tyrystor sterujący niedziałającą gałęzią żarówek okaże się sprawny i na jego bazie będzie pojawiało się napięcie sterujące, to możemy być pewni, że winowajcą będzie któraś z żarówek tego szeregu.

Patrząc na układ sterownika pod kątem napięciowym, to w przypadku braku jakiejkolwiek reakcji z jego strony, powinniśmy sprawdzić napięcia zasilające układ, czyli te wyprostowane przez mostek (+204 V), obniżone, zasilające elektronikę (+5 V) oraz napięcie dodatkowe, doprowadzone do układu 803 (+35 V – napięcie stałe mierzone względem masy, które jest wyprostowane przez jedną diodę). Czasem rezystor obniżający napięcie ulega uszkodzeniu i nie podaje napięcia na układ.

Jak widać, możliwości usterki nie ma zbyt dużo, więc łatwo ją wykryć. W przypadku uszkodzenia układu 803 – nic się nie da zrobić, choć warto sprawdzić lub poprawić lutowanie jego końcówek, może któraś nie łączy...

Poniższy filmik zawiera więcej pomocnych fotografii, zachęcamy więc do jego obejrzenia.