Odczytywanie hieroglifów cz 2

Uzupełnienie

Aby jeszcze bardziej poszerzyć naszą wiedzę o hieroglifach, przeanalizujemy tekst inskrypcji dokładniej.

Pierwsze dwa znaki w słowie "Ozyrys" składają się na jego fonetyczny zapis: "ir" (znak wyobrażający oko) + "st" (znak wyobrażający tron). Trzeci znak jest tzw. determinatywem, czyli sam w sobie nie ma wartości fonetycznej. Jego zadaniem jest tylko informacja dla czytającego, czego dotyczy poprzedzające go słowo. W tym przypadku informuje, że mamy do czynienia z bogiem. Jest to często stosowany zabieg, kiedy pisarz chce podkreślić czego dotyczy słowo, lub kiedy grupa znaków może mieć kilka znaczeń. Wtedy nieodzowna staje się pomoc w postaci takiego determinatywu, który informuje o które konkretnie słowo chodzi. 

Jak widzimy oba znaki fonetyczne wywodzą się z pisma obrazkowego. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby nie można było ich użyć jako całego słowa. Zazwyczaj w tym celu wystarczy umieścić obok znaku jedną małą, pionową kreskę: 

   

 

(oko). Jeżeli chcemy napisać słowo "oczy", wtedy narysujemy dwa

  takie znaki: . Czasami pisarz może -dla podkreślenia- umieścić jeszcze przy nich dwie małe ukośne kreseczki, które zamieniają słowo w liczbę podwójną. W naszej gramatyce taka liczba nie występuje. Znamy tylko liczbę pojedynczą i liczbę mnogą. Dla nas więc słowo "oczy" będzie w liczbie mnogiej. Dla egipskiego pisarza była by to liczba podwójna. Liczba podwójna dotyczyła słów i pojęć, które występują w parze, a więc np. "oczy", "uszy", "nogi" itp.

Jeżeli użyjemy nasz determinatyw jako pojedynczy znak, wtedy staje się on pismem obrazkowym oznaczającym słowo "bóg". Gdybyśmy chcieli słowo to zapisać fonetycznie, wtedy napiszemy słowo "neter" i użyjemy takich takich znaków:
, czasami dodając jeszcze determinatyw oznaczający słowo "bóg". W słowie tym znajduje się znak trójzgłoskowy
(ntr), oraz dwa znaki jako jego uzupełnienie. Przeważnie po znaku dwu- lub trójzgłoskowym pisarz dodawał jeden lub odpowiednio dwa znaki jako powtórzenie ostatnich liter. W tym przypadku mamy więc: ntr-t-r. Jak widzimy w ostatniej kolumnie pisarz użył tylko skróconej wersji tego słowa, bez powtórzeń ostatnich liter. To samo uczynił ze znakiem "nfr" w imieniu królowej, zapewne z braku miejsca. Znak ten jak wszystkie znaki trójzgłoskowe, sam w sobie jest już konkretnym słowem. 

Jak mówiliśmy znak wyobrażający maczugę to "ntr" -neter, czyli "bóg". W imieniu królowej mamy znak nefer (wyobrażający serce z tchawicą- ) oznaczający słowo "piękny". Trzy takie znaki obok siebie to słowo "piękno". Inne bardzo często spotykane znaki trójzgłoskowe to: "hotep" (htp-), mający kilka znaczeń: "spokojny", "ofiary" lub "zadowolony", "cheper" (hpr- ) oznaczający "byt", "istotę", "stawać się" i kilka innych jeszcze znaczeń, oraz "anch" () oznaczający życie.

Ciekawa sprawa jest z kolejnym słowem w naszym tekście, ponieważ słowo "królowa", odczytując je literalnie, znaczy dosłownie "żona" () "króla" (). Znak wyobrażający jaskółkę, jak i półmisek w następnej kolumnie to znaki dwuzgłoskowe, odpowiednio: "wr" (wer) i "nb" (neb). Kolejny znak, wyobrażający pagórek ma kilka zastosowań. Najczęściej wykorzystywany jest jako litera "t" tak, jak w imieniu Nefer-t-r-i. Tutaj jednak użyty jest w swoim drugim zastosowaniu, czyli na oznaczenie, że słowo jest rodzaju żeńskiego. 

Słowo "neb" może oznaczać "każdy", "złoto" lub jak w tym przypadku słowo "pan", co w połączeniu z informacją o rodzaju żeńskim zamieniamy na słowo "pani", choć zazwyczaj przeglądając inskrypcje będziemy spotykali się z tym tytułem w formie męskiej: "Pan Obu Krain". Inne tytuły królewskie to: "Król Dolnego i Górnego Egiptu" (   - trzcina- symbol krainy rolniczej Dolnego Egiptu, i pszczoła- symbol krainy hodowlanej, czyli Górnego Egiptu) i "Syn boga słońca Re" ( - kaczka często oznacza w tekstach właśnie słowo "syn"). Oprócz tego znajdziemy jeszcze takie określenia jak: "Obdarzony życiem" (), czy "Wieczny" (  lub  ).

W trzeciej kolumnie mamy pełną wersję słowa "usprawiedliwiony" (pierwsze trzy znaki), choć zazwyczaj spotkamy je (zwłaszcza w Księdze Umarłych) w formie skróconej do jednego znaku, mianowicie: , tak jak kolejny, czwarty znak jest skróconą wersją słowa "głos" (znak jest obrócony o 90º). Warto tutaj zwrócić uwagę na fakt, że słowo "usprawiedliwiony" jest rodzaju męskiego, gdyż odnosi się ono do Ozyrysa, jako duszy już z nim zjednoczonej.

Przy odczytywaniu hieroglifów trzeba szczególną uwagę zwrócić na znak koła (piąty znak w trzeciej kolumnie), gdyż występuje on w dwóch formach: Jeżeli jest on zakreskowany (czasami nie ma lub nie widać kresek), wtedy pochodzi on z pisma obrazkowego oznaczający "sito" i został przekształcony w znak fonetyczny, jako litera "h" . Natomiast, jeżeli okrąg nie jest zakreskowany, a pośrodku znajduje się kropka, wtedy oznacza on słońce, lub boga słońca Ra. Czasami zamiast Ra (tak, jak chociażby w imieniu faraońskim Ramzes) mówi się Re i -z fonetycznego punktu widzenia- jest to forma właściwsza: (r-e, pozostałe trzy znaki to determinatywy: słońce i bóg).

W ostatniej kolumnie, jak już wspominaliśmy znak oznaczający "boga" jest w formie skróconej, natomiast trzy ostatnie znaki to pełna forma słowa "wielki", choć i tutaj bardzo często słowo to skracane jest do jednego znaku. Ostatni znak jest determinatywem informującym, że słowo nie określa żadnej rzeczy, tylko określa jakieś pojęcie abstrakcyjne: "wielki" nie w sensie fizycznym, że jest bardzo duży, tylko w sensie abstrakcyjnym, że jest to postać wybitna, zasługująca na cześć i uznanie.

Ta nasza krótka opowieść o hieroglifach jest zaledwie wprowadzeniem w specyfikę ich odczytywania. Nie sposób na tych kilku stronach opisać wszystkie zasady odczytywania hieroglifów, nie mówiąc już o krótkim scharakteryzowaniu poszczególnych znaków, gdyż tych w piśmie staroegipskim występuje ponad 700! 

 

Dla tych, którym znudziło się rozwiązywanie nudnych krzyżówek, odczytywanie inskrypcji hieroglificznej jest świetną alternatywą na rozrywkę intelektualną, choć trzeba posiadać odpowiednią wiedzę o kulturze i religii starożytnego Egiptu, aby np. w imieniu faraona "Totmes" rozumieć dlaczego imię boga Tot zapisane jest znakiem wyobrażającym ptaka o nazwie ibis. Tym pytaniem bez odpowiedzi kończymy naszą opowieść, życząc przyjemnej zabawy przy odczytywaniu hieroglifów.

< Wstecz    2/3    Dalej >

Artykuł pochodzi z mojej książki pt. "Ciekawe, niezwykłe, zastanawiające. Część 2". Zapraszam na Stronę książki.

Ciekawe artykuły:

• Uczeni w anegdotach
• Papirus Rhinda
• Egipskie słowa w hieroglifach z polskim tłumaczeniem
• Słownik hieroglificzno-polski

    Zapoznaj się z innymi utworami. Przejdź do zakładki Spis artykułów.