Wiedza jest super: Dawca szpiku: Pobieranie komórek krwiotwórczych

Jakiś czas temu pisaliśmy cykl artykułów o zostaniu honorowym dawcą szpiku, wykazując, jak dobra jest to forma samorealizacji poprzez pomoc drugiemu człowiekowi. Niektórych jednak niepokoją myśli o tym, jak to będzie przy pobieraniu szpiku i, czy będzie bolało. W poniższym artykule odpowiadamy na te pytania, a w kolejnym przedstawimy listę warunków, jakie należy spełnić, aby w ogóle takim dawcą szpiku zostać.

Pobranie szpiku kostnego

Istnieją dwie metody pobierania komórek krwiotwórczych: z krwi obwodowej, wkłuwając się po prostu w żyłę, lub ze szpiku w znieczuleniu ogólnym, poprzez nakłucie talerzy biodrowych. Wybór metody w konkretnym przypadku zależy od celu wykonania zabiegu oraz od woli dawcy. W przypadku choroby nienowotworowej biorcy, na ogół pobiera się szpik, a w przypadku choroby nowotworowej, preferuje się pobranie komórek z krwi obwodowej. Ostateczną decyzję co do wyboru metody pobrania podejmuje jednak dawca.

Niezależnie od metody pobrania, bezpośrednio po pobraniu, komórki krwiotwórcze są przewożone przez specjalnego kuriera (karetką lub helikopterem medycznym) do ośrodka, w którym znajduje się chory i zostają przeszczepione choremu (w kroplówce) tego samego dnia lub w dniu następnym. Na żadnym więc etapie procedury pobrania nie następuje bezpośrednie spotkanie dawcy z biorcą. Jest to praktyka stosowana na całym świecie.

Dla lepszego poznania metody pobrania komórek krwiotwórczych i związanych z tym niedogodnościami opiszemy je teraz pokrótce.

Pobranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej.

Pobranie komórek tą metodą składa się z dwóch etapów. Najpierw przez 4-6 dni dawca przyjmuje zastrzyki z leku (tzw. czynnik wzrostowy), który uwalnia komórki macierzyste ze szpiku do krwi obwodowej. Objawami ubocznymi podawania tego leku mogą być:

ból mięśni i kości,
osłabienie,
zaczerwienienie w miejscu wstrzykiwania leku.

Po tym kilkudniowym przygotowaniu następuje właściwy etap, czyli pobranie komórek z krwi. Sam zabieg nie wymaga znieczulenia ogólnego i jest bezpieczny dla dawcy. Zabieg trwa 3-4 godziny, w zależności od ilości komórek, które udało się wyseparować. Jeżeli komórek jest nadal zbyt mało, zabieg powtarza się jeszcze raz następnego dnia.

Sama metoda separacji polega na wkłuciu się igłą do żyły w okolicy zgięcia łokciowego na obu rękach. Krew pobierana jest z jednej ręki, następnie przechodzi przez separator, czyli urządzenie służące do oddzielania różnych składników krwi – w nim to zostają zatrzymane komórki macierzyste – po czym tak „oczyszczona” krew wraca z powrotem do żyły dawcy poprzez wkłucie na drugiej ręce. W czasie procedury dawca leży na wygodnym fotelu, może czytać, oglądać telewizję lub robić cokolwiek innego. Bezpośrednio po zabiegu dawca wraca do domu.

Dawcy po zabiegu czują się różnie. Niektórzy od razu podejmują normalną aktywność, inni odczuwają zmęczenie lub senność. Objawami ubocznymi może być także drętwienie i mrowienie w różnych częściach ciała, szybko ustępujące po podaniu preparatów z wapniem.

Pobranie szpiku kostnego

Jeżeli dawca zdecyduje się na tę procedurę, jest on przyjmowany do kliniki, która znajduje się najbliżej jego miejsca zamieszkania, zazwyczaj w dniu pobrania lub dzień wcześniej. Zanim to jednak nastąpi, kilkanaście dni wcześniej zostaje on poproszony do zgłoszenia się do stacji krwiodawstwa w celu pobrania około 450 ml krwi do autotransfuzji. Posłuży ona do „zasilenia” dawcy bezpośrednio po zabiegu.

Pobranie szpiku wykonuje się w znieczuleniu ogólnym pod kontrolą anestezjologa. Jak każdy tego typu zabieg wiąże się z pewnym, minimalnym jednak ryzykiem. Od dawcy przy pomocy igły pobiera się szpik z jednej lub obu kości talerza biodrowego. Zwykle są to dwa wkłucia przez skórę, niekiedy połączone z jej niewielkim (ok. 5 mm) nacięciem i wielokrotnym nakłuciu kości. Pobranie szpiku wraz ze znieczuleniem trwa zwykle 60-90 minut.

Po pobraniu dawca krótko przebywa na oddziele pooperacyjnym, a jeżeli stan jego zdrowia nie budzi wątpliwości, to noc może spędzić już w domu. Zazwyczaj jednak opuszcza szpital dopiero następnego dnia.

Z uwagi na ogólne znieczulenie, u niektórych osób (ok. 10%) mogą wystąpić niepożądane objawy takie jak nudności, wymioty czy ból głowy, natomiast po samym zabiegu może być utrzymująca się do kilku dni bolesność w miejscu ukłuć, porównywalna z dużym siniakiem. Nie jest to więc zbyt wysoka cena za uratowanie komuś życia...

Ogólnie po procedurze pobrania komórek krwiotwórczych, czy to ze szpiku, czy z krwi obwodowej, nie ma jakiś szczególnych zaleceń ani ograniczeń, jednakże przez dwa, trzy dni po zabiegu zaleca się zrezygnować z gorących kąpieli w wannie czy basenie, unikanie ciężkich prac fizycznych i uprawiania sportów. Niezalecane jest także używanie aspiryny i ibuprofenu, które zaburzają procesy krzepnięcia krwi, chyba że lekarz nadzorujący zaleci inaczej.

W kilka dni po zabiegu można bez obaw wrócić do swych codziennych zajęć. Organizm w ciągu dwóch tygodni odtworzy sobie komórki macierzyste i uzupełni ubytek spowodowany pobraniem tychże komórek podczas zabiegu. Na tym polega zaleta tej formy pomocy, że my nic na tym nie tracimy. Warto więc wyciągnąć do potrzebującego swoją dłoń. Jet to pomoc na wagę życia tego człowieka. Trudno o lepszą pomoc. Myśl o uratowaniu komuś życia rozświetli nasze wnętrze, tym bardziej że życie lubi się odwdzięczyć, dobremu za dobre, złemu za złe... Jak mówi powiedzenie: „Kto uratuje choć jedną osobę, to tak, jakby cały świat uratował...” Warto o tym pomyśleć.

Na zakończenie przedstawiamy warunki, jakie należy spełnić, aby móc zostać dawcą szpiku. W zasadzie jest to lista negatywna – kto nie może zostać dawcą. Jeżeli żaden z poniższych punktów nie dotyczy nas, można z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością przyjąć, że przejdziemy pomyślnie proces wstępnej weryfikacji medycznej.

Ciąg dalszy artykułu -->>

Artykuł pochodzi z mojej książki pt. "Ciekawe, niezwykłe, zastanawiające. Część 2". Zapraszam na Stronę książki.